مناره کالیان که به نام مناره کلان نیز شناخته می‌شود، عَلَمِ شهر بخارا در ازبکستان و یکی از برجسته‌ترین نمادهای این شهر باستانی است و این مناره که در مجموعه مسجد پای‌کلان واقع شده، با عظمت 45.6 متری خود از دور خودنمایی می‌کند و به عنوان یکی از بلندترین بناهای شهر بخارا نقشی کلیدی در هویت و تاریخ این شهر ایفا می‌کند.




مناره کالیان، نه‌تنها به عنوان یک شاهکار معماری، بلکه به عنوان نمادی از تاریخ و فرهنگ غنی ازبکستان، از اهمیت بالایی برخوردار است و این مناره در سال 1993، به همراه سایر بناهای تاریخی شهر بخارا، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و امروزه یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری ازبکستان است و بازدیدکنندگان می‌توانند از این مناره دیدن کنند و از زیبایی‌ها و عظمت آن لذت ببرند.

تاریخچه مناره کالیان بخارا

ساخت مناره کالیان در سال 1127 میلادی، به دستور ارسلان‌خان، حاکم قره‌خانی، آغاز شد و در سال 1127 به پایان رسید و این مناره توسط معمار چیره دست، استاد بقا، طراحی شده بود و هدف از ساخت آن، فراخوان مسلمانان به نماز بود و به نام **مناره کلان** نیز شناخته می‌شود، با قدمتی دیرینه، شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری در طول تاریخ بوده است که در این بخش، به سفری در گذر زمان می‌رویم و مروری بر تاریخچه این بنای باشکوه خواهیم داشت:

قرن دوازدهم زایش یک شاهکار

* در سال 1127 میلادی، به دستور **ارسلان‌خان**، حاکم قره‌خانی، ساخت مناره کالیان آغاز شد.
* **استاد بقا**، معمار چیره دست آن دوران، مأموریت طراحی و اجرای این پروژه عظیم را بر عهده داشت.
* هدف از ساخت این مناره، فراخوان مسلمانان به نماز بود و از همان ابتدا به عنوان نمادی از عظمت و شکوه حکومت قره‌خانیان شناخته می‌شد.

قرون بعد شکوه، صبر و پایداری

* مناره کالیان در طول قرون متمادی، همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین بناهای شهر بخارا و مرکز ثقل فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی این شهر باقی ماند.
* این مناره، شاهد حکومت سلسله‌های مختلف از جمله تیموریان و مغولان بود و از طوفان‌ها، زلزله‌ها و گذر زمان سربلند بیرون آمد.

قرن بیستم کشف دوباره یک گنجینه

* در اوایل قرن بیستم، باستان‌شناسان و کاوشگران، به تدریج اهمیت و ارزش تاریخی مناره کالیان را کشف کردند.
* در سال 1924، مرمتی اساسی بر روی این مناره انجام شد تا از استحکام و پایداری آن اطمینان حاصل شود.

ثبت در میراث جهانی یونسکو نقطه عطفی در تاریخ مناره کالیان، ثبت آن در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال 1993 بود،
که این اتفاق، مهر تأییدی بر ارزش جهانی این بنای تاریخی و ضرورت حفظ و نگهداری آن برای نسل‌های آینده بود.

 معماری مناره کالیان بخارا

مناره کالیان که در شهر بخارا واقع شده، نه‌تنها به دلیل قدمت و تاریخ غنی خود، بلکه به دلیل معماری بی‌نظیر و تزئینات چشم‌نواز شهرت جهانی یافته است که در این بخش، به بررسی جزئیات معماری این بنای باشکوه می‌پردازیم:

ارتفاع و عظمت مناره کالیان

* مناره کالیان با ارتفاع 45.6 متر، از بلندترین بناهای شهر بخارا به شمار می‌رود.
* این ارتفاع، به همراه قطر 13 متری پایه و ضخامت 6 متری بدنه، عظمت و شکوه این مناره را به رخ می‌کشد.

مصالح و ساخت مناره کالیان

* برای ساخت مناره کالیان از آجرهای پخته شده با ابعاد 23 در 23 سانتی‌متر استفاده شده است.
* آجرها با ظرافت و دقت در کنار یکدیگر چیده شده‌اند و استحکام و پایداری این بنا را تضمین می‌کنند.

تزئینات مناره کالیان

* تزئینات آجری مناره کالیان، از جمله کتیبه‌های با خط کوفی و نقوش هندسی، ظرافت و زیبایی کم‌نظیری به آن بخشیده است.
* این تزئینات، ذوق و هنر معماران و هنرمندان دوره قره‌خانیان را به زیبایی به نمایش می‌گذارند.

پلکان مارپیچ و گنبد مناره کالیان

* برای دسترسی به بالای مناره، از پلکان مارپیچی با 108 پله استفاده می‌شود.
* این پلکان، به گونه‌ای طراحی شده که افراد با هر توان جسمانی بتوانند از آن عبور کنند.

* گنبد مناره کالیان، با قطر 12 متر، از آجرهای فیروزه‌ای رنگ ساخته شده است.
* این گنبد، با ظرافت و زیبایی تمام بر فراز مناره خودنمایی می‌کند و بر شکوه و جلال آن می‌افزاید.

ویژگی‌های منحصر به فرد مناره کالیان

مناره کالیان، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را از سایر مناره‌های جهان متمایز می‌کند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 ***آکوستیک بی‌نظیر: به دلیل طراحی خاص و مصالح به کار رفته، مناره کالیان از آکوستیک فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
 ***مقاومت در برابر زلزله: مناره کالیان در طول تاریخ خود، شاهد زلزله‌های متعددی بوده است، اما به دلیل طراحی و ساخت اصولی، از این بلایای طبیعی جان سالم به در برده است.
 ***منظره پانورامیک: از بالای مناره کالیان، چشم‌اندازی پانورامیک از شهر بخارا و مناظر اطراف آن قابل مشاهده است.

ساعت بازدید و هزینه مناره کالیان بخارا

ساعت بازدید و هزینه مناره کالیان

* **روزهای عادی:** 9 صبح تا 5 بعد از ظهر
* **جمعه:** 10 صبح تا 2 بعد از ظهر
* **شنبه:** تعطیل

**هزینه ورودی:**

* **بلیط کامل:** 15,000 سوم (حدود 2.5 دلار آمریکا)
* **بلیط دانشجویان:** 10,000 سوم (حدود 1.7 دلار آمریکا)
* **کودکان زیر 7 سال:** رایگان



* برای ورود به داخل مناره، باید از کفش مناسب استفاده کنید.
* از آوردن اشیاء قیمتی و کیف‌های بزرگ خودداری کنید.
* در هنگام بازدید از مناره، به حریم خصوصی افراد محلی احترام بگذارید.

آدرس:

* مناره کالیان در میدان آستان قدس، در مرکز شهر بخارا واقع شده است.
* به راحتی می‌توانید با پای پیاده، تاکسی یا اتوبوس به این مکان دسترسی پیدا کنید.

نکات جالب درباره مناره کالیان بخارا

در زبان فارسی، "کالیان" به معنای "بزرگ" است و این نام به دلیل بلندی و عظمت این مناره به آن اطلاق شده است.

مناره کالیان، در طول تاریخ خود، شاهد رویدادهای مهمی بوده است. از جمله این رویدادها می‌توان به حمله مغول در قرن سیزدهم و زلزله ویرانگر در قرن نوزدهم اشاره کرد.



در سال 2002، مرمتی گسترده بر روی مناره کالیان انجام شد تا از استحکام و پایداری آن برای نسل‌های آینده اطمینان حاصل شود.
امروزه، مناره کالیان به عنوان یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری ازبکستان، سالانه پذیرای گردشگران بسیاری از سراسر جهان است.

 بازدیدکنندگان می‌توانند با صعود از پلکان مارپیچ این مناره، از چشم‌اندازی پانورامیک از شهر بخارا لذت ببرند و عظمت و شکوه این شاهکار معماری را از نزدیک مشاهده کنند.

مناره کالیان، فراتر از یک بنا، نمادی از تاریخ، فرهنگ و هنر غنی ازبکستان است و این مناره، یادآور تمدن‌های کهنی است که بر سرزمین بخارا حاکم بوده‌اند و گواهی بر پویایی و استواری فرهنگ این سرزمین است.



مناره کالیان، نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری دوره قره‌خانیان است. این مناره، با ترکیب هنرمندانه هندسه، تزئینات و مصالح، شاهکاری از خلاقیت و ذوق بشری را به نمایش می‌گذارد و به عنوان یکی از مهم‌ترین نمادهای شهر بخارا و ازبکستان شناخته می‌شود.